Çalan telefona bakmayana şok ceza!
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK), resmî veri toplama çalışmaları kapsamında yaptığı telefon anketlerine yanıt vermeyen vatandaşlar, yasalara göre ciddi para cezalarıyla karşı karşıya kalabiliyor.
TÜİK’in “ALO 124” numaralı hattı üzerinden gerçekleştirdiği aramalara cevap vermeyen ya da anketleri reddeden kişiler, 2005 yılında yürürlüğe giren Türkiye İstatistik Kanunu uyarınca 15 bin TL’ye kadar idari para cezasına çarptırılabiliyor.
Yasal Dayanak Var, Tartışmalar Sürüyor
TÜİK’in telefonla arayarak vatandaşlardan bilgi talep etmesinin arkasında açık bir yasal zemin bulunuyor. 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu, kurumun ulusal istatistik programı kapsamında veri derleme yetkisini tanıyor. Bu kanunun 54. maddesine göre, söz konusu çalışmalarda yer almayı reddeden bireyler ya da kurumlar hakkında idari yaptırım uygulanabiliyor. Ceza tutarı ise güncel yeniden değerleme oranlarına göre belirleniyor ve 2025 yılı itibarıyla 15.000 TL’ye kadar çıkabiliyor.
TÜİK yetkilileri, yapılan aramaların tamamen bilimsel ve kamu yararına yönelik olduğunu vurgularken, bazı vatandaşlar bu uygulamayı "zorlayıcı" ve "özel hayatın ihlali" olarak değerlendiriyor. Özellikle aramaların çoğu zaman “bilinmeyen numara” olarak görünmesi ve çağrıların önceden bilgilendirme yapılmadan gelmesi, vatandaşlar nezdinde rahatsızlık yaratabiliyor.
Ünlüler de Cezadan Kaçamadı: Defne Samyeli Örneği
Uygulamanın ne denli ciddi olduğunu gösteren örneklerden biri de ünlü sunucu ve gazeteci Defne Samyeli. Samyeli, daha önce TÜİK’in yaptığı bir ankete katılmadığı gerekçesiyle para cezası aldığını açıklamış ve bu konuyu kamuoyu gündemine taşımıştı. Bu olay sonrasında sosyal medyada geniş yankı bulan uygulama, özellikle kişisel verilerin gizliliği ve zorunluluk tartışmalarını da beraberinde getirmişti.
Vatandaşlar Ne Yapmalı?
TÜİK’in resmi açıklamalarına göre, kurumdan gelen anket çağrıları sadece ALO 124 numarası üzerinden gerçekleştiriliyor. Vatandaşların bu numaradan gelen çağrıları ciddiye alması ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi isteniyor. Ayrıca TÜİK, aramaların öncesinde SMS veya e-posta yoluyla bilgilendirme yapabildiğini de belirtiyor.
Eğer vatandaşlar kendilerine yöneltilen soruların kapsamını, içeriğini veya güvenliğini sorgulamak istiyorsa, TÜİK’in internet sitesinden veya doğrudan kurumla iletişime geçerek bilgi alabiliyor. Böylece hem bilgi güvenliği hem de yasal yükümlülükler açısından daha sağlıklı bir süreç yürütülebiliyor.
Uzmanlar Ne Diyor?
Hukukçular ise bu konuda ikiye bölünmüş durumda. Bir grup, kanuni zorunluluğun açık olduğunu ve cezaların yasalara uygun şekilde kesildiğini savunurken; diğer grup, vatandaşların rızası olmadan yapılan anketlerin kişisel hak ve özgürlüklerle çeliştiğini belirtiyor. Ayrıca birçok kişi, anketlerin kapsamı ve güvenliği konusunda yeterince bilgilendirilmediğini savunuyor.
Sonuç: Telefonu Açmamak Pahalıya Patlayabilir
TÜİK’in anket çağrılarına yanıt vermek, sadece bir vatandaşlık görevi değil, aynı zamanda yasal bir zorunluluk haline gelmiş durumda. “Bilinmeyen numara” korkusuyla açılmayan bir telefon, farkında olmadan binlerce liralık bir cezaya dönüşebilir. Bu nedenle ALO 124 hattından gelen aramaları görmezden gelmeden önce iki kez düşünmekte fayda var.
Bakmadan Geçme
