İklim krizi kayısıyı vurdu: Malatya'da üretim 5 bin tonun altına düşebilir
Zirai don ve aşırı sıcaklık, Malatya'daki kayısı bahçelerini vurdu
Üretici finansal destek bekliyor
Dünyanın kuru kayısı ihtiyacının büyük bölümünü karşılayan Malatya, tarihinin en düşük rekoltelerinden biriyle karşı karşıya. 2025 yılı Nisan ayında yaşanan sert don olayı ve ardından gelen aşırı sıcaklıklar nedeniyle kayısı üretiminde büyük bir çöküş yaşandı. Her yıl ortalama 90-100 bin ton arasında gerçekleşen kuru kayısı üretiminin, bu yıl 5 bin tonun bile altına düşebileceği öngörülüyor.
Bu dramatik düşüş, hem üreticiyi hem ihracatçıyı endişelendiriyor.
“Don ve sıcaklık ekstremi çiftçiye nefes aldırmıyor”
Durumu değerlendiren Ege İhracatçı Birlikleri Sürdürülebilirlik ve Organik Ürünler Koordinatörü ve Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, iklim krizinin tarımı nasıl etkilediğini şu sözlerle özetledi:
“40 yılı aşkın süredir kuru meyve ihracatındayım. 36 ili etkileyen bu çapta bir doğa olayını ilk kez yaşıyoruz. Nisan ayında Malatya’da sıcaklık -17 dereceye kadar düştü, kayısı, üzüm, fındık ve kiraz gibi ürünlerde rekor kayıplar yaşandı. Temmuz’da ise 45 dereceyi bulan sıcaklıklar üreticiye ikinci darbeyi vurdu.”
Işık, üreticilerin bu koşullarda bahçelerini sürdürebilmesi için acil finansal destek gerektiğini vurgulayarak, “Yüzde 50-60 faizle kredi çekip bahçeye bakamazsınız. Üretici desteklenmezse, işverenler işçilerini tutamaz, çark dönmez” dedi.
Stoklar sektöre nefes aldıracak
Bu zor sezonda sektörün en büyük dayanağı, 2024/25 sezonundan devreden yaklaşık 35 bin ton kuru kayısı stoku olacak. Stoklar, ihracatın tamamen durmasını engelleyerek geçiş döneminde köprü görevi görecek.
2024/25 sezonu kapanış verilerine göre Türkiye, 74.774 ton kuru kayısı ihracatıyla 377,4 milyon dolar gelir elde etti. İhracat miktarı önceki sezona göre %12 artarken, döviz getirisi %5 düşüş gösterdi. 2023/24 sezonunda 66.178 ton kayısı ihracatı karşılığında 398 milyon dolar gelir sağlanmıştı.
En fazla ihracat ABD’ye
Türkiye, 2024/25 sezonunda 115 ülkeye kuru kayısı gönderdi. En çok ihracat yapılan üç ülke şöyle sıralandı:
ABD: 67,5 milyon dolar
Fransa: 30,4 milyon dolar
Almanya: 25,6 milyon dolar
Kuru kayısı dünya sağlıklı atıştırmalık pazarında öne çıkıyor
A vitamini, potasyum, lif ve antioksidan bakımından zengin olan kuru kayısı, sindirim sistemini düzenleyici ve bağışıklık sistemini güçlendirici özellikleriyle sağlıklı atıştırmalıklar kategorisinde dünya genelinde önemli bir yer tutmayı sürdürüyor.
Sektör temsilcilerinden çağrı:
“Üreticinin ayakta kalması için hükümet acil aksiyon almalı.”
Malatya’nın yanı sıra Türkiye genelindeki diğer meyve üretim merkezleri de iklim krizinin etkilerini derinden hissediyor. Uzmanlar, iklim uyumlu tarım politikaları, düşük faizli kredi mekanizmaları ve ürün bazlı sigorta sistemlerinin bir an önce güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
